Leyla İle Mecnun

Ankara DT-Büyük Oyunu

2 Perde - 1 saat 45 dakika

Yazan İskender Pala 

Rejisör Mustafa Kurt

OYUNUN KONUSU: Leylâ ile Mecnun’un aşkları bir Arap efsanesine dayanmaktadır. Leylâ ile Mecnun arasında geçen, birbirine kavuşamayan ve aşkları uğruna ölen iki gencin öyküsüdür.

OYUNCULAR:

Meddah Tunç Yıldırım - Pişekâr Kadri Özcan - Mecnun’un Babası Cevat Duman - Leylâ’nın Annesi Pervin Balcı - Mecnun’un Annesi Müge Sefercioğlu - Leylâ Damla Ece Hacat - Mecnun Muzaffer Saygı - İbn-İ Selam Cihan Kaymak - 1.Kadın Cansunur Şimşek - 1.Oyuncu Şahnur Dedeoğlu Kudat - 2.Kadın Pınar Uslu - 2.Oyuncu Mehmet Tolga Günay - 3.Oyuncu Baran Abdullah Şahin - 3.Kadın Özlem Kalkan - 1.Erkek Ümit Sert - 2.Erkek Umut Yüksel - 4.Kadın Pelin Caba Özveren

Leyla ile Mecnun’un aşkları bir Arap efsanesine dayanmaktadır. Bu efsanede Mecnun mahlasıyla şiirler söyleyen Kays İbni Mülevvah adlı bir Arap şairiyle, Leyli ( Leyla ) adlı bir Arap kızın arasında geçen ve ayrılıkla sona eren bir aşk serüveni anlatılmaktadır. Aynı okulda okuyan Leyla ile Kays birbirlerine tutulurlar. Kays’tan ve ailesinden hazzetmeyen Leyla’nın babası kızını okuldan alır. Bu hem Leyla için hem de Kays için acı bir imtihanın başlangıcı olur. Kays, sinesini ateşlere yakar, asumana inler ve sonunda “Leyla, Leyla…” diyerek çöllere düşer, mecnun olur.
Leyla’nın babası tüm uğraşlara rağmen aracıları kovar, kızını Mecnun’a veremeyeceğini söyler. Mecnun çöllerde, Leyla evin içindeki hücrede aşka boyun büker, gözyaşlarını yüreğine katık yapar, ağlar, sızlar. Sonunda olan olur ve taş yürekli adam kızını alır bir görgüsüz kaba bir adamla nikâhlar. Bunu duyan Mecnun Leyla’ya talip olan adama öylesine bir ah eder ki adam düğün dernek görmeden yataklara düşer, Azrail’in ecel makasıyla ömrünü yele verir.
Derken aşk kartopu gibi büyür; evlere, çöllere, vadilere sığmaz hale gelir. Sinesi aşk oduyla yanan Leyla sahralara düşer, dağ-bayır ayırmaksızın Mecnun’u arar ve bulur.
Leyla, Mecnun’u bulur bulmasına ama Mecnun artık o eski Mecnun değildir. “Ben Leyla’mı buldum, sen kimsin?” der durur. Çünkü Mecnun’un dilindeki Leyla, Mevla’ya dönüşmüş, ilahi aşk beşeri aşka galebe çalmıştır. Leyla, artık Mecnun’un gözünde sıradan bir fanidir, herhangi bir kadındır.
Bu acı gerçek Leyla için sonun başlangıcı olur. Günden güne bir mum gibi erir, solar durur ve nihayetinde o da gök kubbenin altında sırlanıp kaybolur. Bunu duyan Mecnun, çölleri bırakarak Leyla’nın mezarının başına koşar. Ellerini açar ve Leyla’nın vesilesiyle bulduğu Mevla’sına halini arz eder “Beni de al Yarab!” diye dualar eder. Allah duasını kabul eder ve Mecnun’u da Leylasına kavuşturur.

Fuzuli' nin 1535 yılında mesnevi dilinde kaleme almış olduğu Leyla ile Mecnun efsanesinin, tiyatro uyarlamasının İskender Pala yorumunu izledim dün Ankara Devlet Tiyatrolarında. Bir oyunu izlemeden varsa eleştirilerini, yorumlarını, metnini okumayı ve ön araştırma yapmayı seviyorum. Bu oyun hakkında okuduklarım ise, beklentimi yükseltmemem gerektiği yönündeydi. 

Ancak yazımın en başında söyleyebilirim ki şiirsel anlatımı ve dili kullanışı oldukça farklı, herkese hitap etmeyen bir metne ve anlatıya sahip olması, bir oyunu başarısız yapmıyor bana göre :) Mustafa Kurt rejisini ve seçimlerini çok sevdim. Mecnun' un çölde âhular, ceylanlar, kurtlar ve kuşlarla arkadaşlık etmekte olduğu hayvan canlandırmaları çok güzeldi. Dekoru sade, kostüm seçimleri çok özenliydi, ışık kullanımı özellikle Kabe hologramı çok güzel düşünülmüştü. Hele müzik Can Atilla' yı tebrik ediyorum. Şarkılar harikaydı ve Murat Karahan' ın Leyla şarkısında sesini duymak güzel bir sürprizdi:) Metne bayıldım, tekrar izleyeceğim kesinlikle... Şiirsel metinlerde İkinci Katil' de olduğu gibi insan bazı detayları kaçırdığını düşünüyor, bazı yerleri çok beğeniyor o anda, ancak aklında tutamıyor. Neresine baksam başarılı ve alkışı hak eden bir iş olmuş. 

Gelelim oyunculuklara... Temsilde oldukça deneyimli sanatçılara çok genç sanatçılar eşlik ediyordu. Mecnun' u canlandıran Muzaffer Saygı' yı, Felatun Bey performansı ile beğendiğimi hatırlıyorum, o zamandan bu zamana oyunculuğunu daha da büyütmüş. Leyla rolü ile Damla Ece Hacat' ı ilk kez izledim ancak güzel bir tanışma oldu kendi adıma :)

Süre olarak kırkbeşer dakikalık iki perde, oldukça ideal ve tadında bir zaman yönetimi olmuş. Temsil ilk perdede durağan bir serim bölümü sunuyor izleyiciye. Koro halinde söylenen şiirsel replikler, iki tane anlatıcı eşliğinde ve görsel olarak başarılı bir koreografi ile... İkinci perde etkileyici bir kılıç dövüşü sahnesi ile açılıyor ve oyuncu performansları, konunun ilerleyişi ilk perdeye göre izleyici koltuklarında nabzı yükseltiyor. Eğer bu aşkı abartılı bulursanız size hak veririm ancak bu bir efsane ve oyunun sizi içine almasına izin vermezseniz eğer, çok anlamlı bir tiyatro deneyimi olmaz bu... Oyun sonunda, alkış sırasında, oyuncular ile izleyicilerin gözleri ıslak birbirini alkışladığı ve duygusal olarak bu kadar etkileyici, çok az oyun izledim.

''Ve oyunun açılış repliği: Leyla gecenin koynunda bir kız, Mecnun göklerde parlayan yıldız, Bu bir yürüyüş değil, aşk iklimine bir seferdir''

Kıraç, bu işin tanımını doğru yapmış :)

İki kişi birbirini sever de kavuşurlarsa mutluluk olur
Biri kaçar öbürü kovalarsa aşk olur
İkisi de sever lakin birleşemezlerse
İşte o zaman efsane olur (Kıraç-Zerda)

LEYLA ve MECNUN

Ey Rabbim! Aşk belasıyla beni tanıştır

Beni bir an bile olsa; aşk belasından ayırma!

Detlilerden yardımını uzak tutma.

Yani beni daha çok belalara müptela eyle!

Ben var oldukça, beladan, isteğimi uzaklaştırma!

Ben belayı isterim, çünkü bela da beni ister.

Sevgi belasıyla ağırbaşlılığımı gevşetme!

Ta ki dostlar beni kınayıp vefasız demesinler!

Gidip geldikçe, sevgilimin güzelliğini arttır,

Sevgilimin derdine beni daha çok mübtela et.

Ben nerede, mevki ve itibar kazanma nerede?

Bana yoksulluk ve yokluk ulaşma kabiliyeti ver

Senden ayrıyken, bedenimi öyle zayıf kıl ki,

Bahar yeli beni sana kavuştursun.

Fuzûlî’ nin nasibi gibi beni gururlandırıp,

Ey Rabbim, asla beni bana bağlı kılma!

Sonunda yar, ağlayıp inlememize acıdı ve

Bugün hüzünler evimize ayak bastı.

Gözyaşı yağmurum, demek, öyle tesir etti ki,

Gül bahçemizde taze bir gül dalı düşürdü.

Ah ateşinin bizi yaktığı,

Ayrılık gecesini aydınlatan meş’ aleden bellidir.

Eğer ağlayan gözümüzde uyku olsaydı,

Bu kavuşma uyku halinde görülen bir rüya demek mümkün olurdu.

Gördüğümüz bir hayal mi?

Yoksa sevgilinin yanımıza geleceği aklımıza bile gelmezdi.

Ey can ve gönül! Sevgili, misafirimiz oldu!

Neyimiz varsa, misafirimizin ayaklarına dökelim.

Ey Fuzûlî! Sevgilinin kasdı, canımızı almakmış.

Gel.. Güzel uğruna can vermeyi kendimize bir borç bilelim.

**

Fuzûli’ nin 1535′ te yazdığı

Leylâ ve Mecnûn adlı mesnevîsi