Yazan Nikolay Vasilyeviç Gogol
Uyarlayan Jean Cosmos
Çeviren Cemal Süreya
Yöneten A. Arif Atalay
OYUNCULAR:
Akakiy Akakiyeviç Yılmaz Karakuzu
Simon Petkoviç / Stepan Varlamoviç Rodin E. Cemil Başdoğan
Fedor Fedoroviç Kovalov / Polis Onur Emre Teber
İrina İvanovna / Hırsız Özlem Sak
Anton Vasilyeviç Meritzin / Polis Burak Halit Günuğur
Anna / Hırsız / Tanya Mekselina Düğdü
Nikolay Vasilyeviç Gogol / Olayev / Hırsız / Nahiye Komiseri / Odacı Berkay Alkan
OYUNUN KONUSU : 9.dereceden Kadrolu Kalem Memur Akakiy Akakiyeviç’in artık kendisini soğuktan koruyamayan eski paltosu arkadaşları tarafından yırtıldığı için Akakiyeviç kendine yüksek fiyat karşılığında muazzam bir palto diktirir. Bu yeni palto şerefine verilen kutlama partisi sonrasında paltosunu çaldırır. Paltosunun bulunması için ne kadar çabalasa da netice alamaz. Derinden etkilenir ve kahrından ölür. İntikamını almak için geri dönecektir. Hortlar...
Palto' yu 06 Mart akşamında Etimesgut CKM Sahnesi' nde izledim. Bu sezon açılan yeni sahnelerden biri olan Etimesgut CKM Sahnesi 750 kişilik kapasitesi ile oldukça büyük bir salon olmuş. Etimesgut Belediyesi 100. Yıl Cumhuriyet Kültür Merkezi' nin içinde yer alıyor. Kültür merkezinin tamamını gezme şansım olmasa da ben tiyatro salonunu çok beğendim. Ankara' da tarihsel dokuyu yansıtan salonların atmosferi bambaşka olsa da bir şehrin modern kültürel yapılar ile beslenmesini de çok değerli buluyorum.
Çok bilinen bir Gogol öyküsü olan Palto; Bir devlet dairesinde, yıllık dört yüz ruble kazanarak kendi halinde çalışan Akakiy Akakiyeviç' i ve onun yoksul yaşantısı, pejmürde giysileri ile sürekli dalga geçen ve ona kötü davranan genç çalışma arkadaşlarını konu alıyor. Bu arkadaşlar giyim, kuşama - makam, mevkiye çok önem veriyorlar. Akakiy Akakiyeviç ise Petersburg' un inanılmaz soğuğuna incecik eski püskü paltosu ile karşı koymak zorunda. Sonunda paltosu artık tamir edilemeyecek ölçüde hasar gördüğü için paraya kıyıp kendisine olağanüstü güzellikte yeni bir palto diktirmeye karar veriyor. Bu palto bittiğinde Akakiy Akakiyeviç' in sahip olduğu en güzel en değerli şey olacaktır. Öyle ki belki de kendi varlığından bile değerli. Arkadaşları da ona paltosu hakkında sürekli iltifatlar ederler, daha çok hürmet gösterirler ve sürekli onu överler. O da bu durumdan memnuniyet duymakta, paltosunu gururla taşımaktadır. Yani tam bir Nasreddin Hoca' nın Ye Kürküm Ye fıkrası gibi:) Gogol da erdemlerin ve iyiliğin değil, metanın ve mülkiyetin değer gördüğü bir dünya hicvetmiş. Akakiy Akakiyeviç paltosunun şerefine verilen davetten dönerken Kalinkin Köprüsü' nde darp ve gasp edilerek paltosunu çaldırır. Ne yapsa da paltoyu bulamaz, mühim tanıdıkları da olmayınca şikayetleri yetersiz kalır. Sonrasında hastalanarak, paltosunu sayıklaya sayıklaya vefat eder. Hikaye her ne kadar burada bitmiş gibi görünse de Gogol, Akakiy Akakiyeviç' i bir hayalet olarak diriltip Kalinkin Köprüsü' nde palto çaldırtmayı uygun görmüş. Sonunda paltosunun bulunması için çok zor koşullarda kabul edildiği ve orada gördüğü kötü muamele ile çok üzüldüğü 'mühim şahıs' ın paltosunu da çalınca ruhu huzura erer.
Gogol bize Çarlık Rusya' sının yozlaşmış bürokratik hayatını, torpilsiz adalet bulunamayan hukuk sistemini anlatıyor. Ayıca öyküde yer alan karakterler emekçi sınıfın temsilcileri; memurlar, terzi, polisler gibi. Ancak küçük insanların küçük yaşamlarında da ufak farklılıklardan toplumsal hiyerarşiler oluşabiliyor. Ufak bir giysi parçası bir insanın toplumdaki yerini ve statüsünü değiştirebiliyor.
Oyunu Erzurum Devlet Tiyatrosu' ndan Arif Atalay yorumu ile izledik. Oyun boyunca bu büyük öykü daha iyi sahneye koyulabilir miydi diye düşünmekten kendimi alamadım. Bazı sahnelerin çok ağır ilerlediğini akmadığını, Akakiy' in duygularının bana tam olarak geçmediğini söyleyebilirim. Sahnede Gogol'un kendisini de bir karakter olarak görmek ilginçti. Oyunculuk performanslarında Akakiy Akakiyeviç karakteri ile Yılmaz Karakuzu; terzi Simon Petkoviç canlandırması ile Cemil Başdoğan' ı bir adım önde buldum. Dekor ve kostüm olarak da benden iyi puan aldıklarını söyleyebilirim.
Yine de izleyebilenler için güzel bir şanstı. Eğer soğuk bir gecede yeni aldığınız paltonuz ile bir köprüden geçmeniz gerekirse aman dikkatli olun, Akakiy Akakiyeviç' in ruhu farklı bedenlerde hala aramızda dolaşıyor olabilir. Uğrunda ter dökerek sahip olduğumuz çok değerli şeyleri bizden çalmak isteyebilirler. Ancak siz 'mühim şahıs' gibi adaletin tecellisine kayıtsız kalmayıp, üzerinize düşen görevi layıkıyla yapmışsanız korkmanızı gerektirecek bir durum yok :)
Erzurum Devlet Tiyatrosu ve ekibine bolca alkış, bizlere de bol tiyatrolu günler...
