Zengin Mutfağı-Das Das

İki perde - 110 dakika

13 yaş ve üzeri

Cumhuriyet tarihinde görülmüş en büyük işçi hareketi olan 15-16 Haziran 1970 olaylarının zengin bir ailenin mutfağına yansıması.

Hizmet etmekten başka bir şey düşünemeyen köşk çalışanları da gözlerinin önünde gelişen olaylar karşısında kayıtsız kalamayacaktır. Toplumdaki değişimden her biri kendi payına düşeni alacaktır.

Vasıf Öngören’in bu olayları eğlenceli bir biçimde aktardığı oyun, tiyatro sahnesinde defalarca yorumlanmış ve beyazperdeye de uyarlanmıştır.

1978 yılında ilk kez İstanbul Şehir Tiyatrolarında bu oyunda aşçı Lütfü Usta’yı canlandıran Şener Şen, 40 yıl aradan sonra aynı rolde ve genç bir oyuncu kadrosuyla tekrar sahnede.

Zengin Mutfağı, Vasıf Öngören'in 1977'de yazdığı tiyatro eseridir. Eser, epik tiyatronun Türkiye'deki önemli örneklerinden biri kabul edilir.

Geçen zaman süresinde izlediğim ancak paylaşma fırsatı bulamadığım oyunların en azından isimlerini anarak başlamak istiyorum. Devlet Tiyatrolarının kapanmadan önceki son günlerinde 'Selvi Boylum Al Yazmalım' oyununu; yaz dönemi açık hava gösterimleri arasında da 'Sonsuzluk Kitapevi' ve 'Aşık Veysel' oyunlarını izleme fırsatı bulabildim. Zengin Mutfağı Ankara turnesi benim için kaçırılmaması gereken bir fırsattı kesinlikle. 20 Eylül akşamında PanoraPark' ta açık havada, pandemi koşullarında ve sahneye uzak olsa bile ömürlük bir lezzet aldığımı söyleyebilirim. Bonnus olarak muhteşem bir dolunay gökyüzünde bize eşlik etti o akşam.

Zengin Mutfağı, ilk olarak 1977'de İstanbul Şehir Tiyatroları'nda Başar Sabuncu yönetiminde sahnelenmiş ve başrolde yine Şener Şen oynamış. Aralarında İsmet Küntay Ödülü de bulunmak üzere çeşitli ödüller alan oyun 1980'de aynı ekip tarafından sinemaya da aktarılmış.

Devlet Tiyatroları tarafından 1994-1995 sezonundan itibaren çeşitli defalar sahnelenmiş. 2012-2013 tiyatro sezonunda yazarın kızı Aslı Öngören yönetiminde İstanbul Şehir Tiyatroları'nda yeniden sahnelenmiş.

1988 yapımı sinema uyarlaması da bulunan yine eski pehlivan kıdemli ahçı Lütfü Usta' yı Şener Şen' in canlandırdığı tiyatro tadındaki film de dahil olmak üzere; 1977 den 2021' ye kadar 44 yıl boyunca güncelliğinden kaybetmeyen başarılı metnin, hafızalardan hiç silinmeyecek bir deneyim olmasının en büyük mimarı şüphesiz Vecihi, Badi Ekrem, Züğürt Ağa ve sayısız karaktere imza atan büyük usta Şener Şen ve inanılmaz oyunculuğu.

Oyun 1978 yılında Fatih’te İstanbul Şehir Tiyatroları oyuncuları tarafından prova edilirken oyunculara bir bombalı saldırı gerçekleşmiş. Saldırı sonucunda Fatih Şehir Tiyatrosu’nun yan sahnesi havaya uçmuş. Ayrıca 2012’de Şehir Tiyatroları tarafından sahnelendiği sırada “faşizm eleştiriliyor” gerekçesi ile bazı seyircilerin küfürlü saldırısına uğramış.

Sahne Şener Şen' in izleyiciye sorduğu bir soru, karar verme arifesinde yaşadığı ikilem ile açılıp, anlatayım da bakın siz karar verin, şeklinde gelişip yine finalde aynı soru ile kapanıyor. Ancak anlıyoruz ki karar aslında zaten verilmiş bir karar... Son replikte izleyiciye balyoz gibi inen "İnsan kimlere hizmet ettiğini iyi düşünmeli?" repliği Lütfü Usta ile vedalaşmayı imkansız hale getiriyor diye düşünüyorum.

Kerim Bey' in mutfağında yıllarca adaletine sonsuz güven ile her türlü isteğini sorgusuz baş üstüne etmiş Lütfü Usta, Almanya' dan gelen eğitimli köpekler ve köşke sığınmacı olarak girip büyük bir karakter değişimi yaşayan Selim' den daha az değerli olduğunu fark ettiğinde aslında ayrılma kararını da zaten vermişti bence.  

Oyunda pek çok kez yinelenen ”Ya bizdensin ya onlardan. Ya bizdensin ya da karşı taraftan, ölçü budur” repliği, toplumun nasıl da uzun süredir keskin bir çizgi ile ayrıştırılmaya çalışıldığınn çarpıcı bir örneğiydi.

Zengin bir evin mutfağından, 15-16 Haziran 1970 işçi hareketi olaylarına bakışımızı sağlayan Zengin Mutfağı, ilk sahnelenişinin üstünden yıllar geçse de güncelliğini kaybetmeden alkış almaya devam ediyor.

Büyük ustalar iyi ki varlar çok az kaldılar, uzun ömürler, bol alkışlar diliyorum...