AIDA-DOB

AİDA-DOB- 180 dakika
Dört perdelik operadır.
Metin: Antonio Ghizlanzoni.
Bestecisi: Giuseppe Verdi
İlk oynanış: 1871 Kahire.
Türkiye’de ilk oynanış: 1958 Ankara.

Başlıca kişiler:
Radames (Tenor), Amneris (Mezzosoprano), Aida (Soprano), Mısır Firavunu (Bas), Amonasro (Bariton).

“Aida”, 19. yüzyılın en önemli opera bestecisi sayılan Giuseppe Verdi tarafından bestelenmiş 4 perdelik bir operadır. İtalyanca librettoyu (opera, operet, oratoryo, bale, müzikal gibi müziksel sahne eserlerinin yazılı metinlerine verilen ad), yine aynı dönemde yaşamış Fransız eski Mısır uzmanı Augusto Mariette tarafından yazılmış bir senaryodan uyarlayarak, Verdi için, İtalyan şair ve yazar Antonio Ghislanzoni yazmıştır.

En azından yılda bir kez opera izlemeyi önemsiyorum. DOB Ankara' nın muhteşem orkestrası ile kulaklarımızın pası silinsin, ruhumuz dinlensin, sanat ile terapi olalım istiyorum. Görsel, duyusal ve zihinsel doyumun en optimum karışımı, sahne sanatlarının zirve yaptığı iyi bir operadır diye düşünüyorum. 

Ankara Opera Sahnesi, Büyük Tiyatro (1933 ile 1948 arası Sergi Sarayı veya Sergi Evi), Ankara'da 1933' te sergi sarayı olarak inşa edilen binanın, 1948'de opera binası haline dönüştürülmesi ile ortaya çıkan ve içinde bulunduğu semte adını veren yapıdır. Tarih Kültür Bakanlığı binasının karşısındaki yapı, günümüzde Ankara'daki tek opera salonudur.

Aida Operası, yüz seksen dakika ve dört perdelik süresi ile, verilen aralar ile 23:15 de bittiğini söyleyebilirim, izlenmesi çok da kolay olmayan bir eser. Dans ve bale figürlerinin daha önce izlemiş olduğum diğer gösterilerden daha az yer bulmasının da bunda etkisi olduğunu düşünüyorum.

Eser İtalyanca olarak sahneleniyor ancak sahnenin üst kısmında metin çevirisi Türkçe olarak yayınlanıyordu. Bu da olayları takip edebilmek adına izleyiciye büyük kolaylık sağlıyordu. Orkestra şefi Can Okan ve sanatçı performansları etkileyiciydi. 

Aida'nın konusu, eski Mısır’da Firavunlar çağında Teb ve Menfis kentlerinde geçer. Mısır Firavunu (bas) Habeşistan ile savaş halindedir. Mısır ordusunun genç kumandanı Ramades (tenor), Habeş kralının kızı genç ve güzel Aida’ya (soprano) âşıktır, ancak onun kimliğini bilmemektedir. Habeş kralı Amanasro (bariton) Teb kentine saldırınca Ramades komutasındaki Mısır ordusu karşı koymaya hazırlanır. Üzüntü içinde olan Aida gibi firavunun kızı Amneris de (mezzo soprano) Ramades’e âşıktır ve ona zaferle dönmesi çağrısında bulunur.
Zafer Korosu' nda (operanın 2. perdesi 2. sahnesinde), Teb kentinin surları dışındaki büyük yolda Firavun, kızı Amneris ve yanındaki esir Aida, saraylılar ve diğer esirler toplanır. Zafer kazanmış olan Mısır ordusu halk tarafından büyük coşkuyla zafer marşıyla karşılanırken Tanrı İsis, Mısır ve Firavun övülür: “Mısır’a ve onu koruyan İsis’e zafer”. Bu zafer sahnesi için Verdi, normal orkestra trompetinden daha uzun bir trompet kullanmış ve bu çalgıya “Aida trompetié” adı verilmiştir. Partisyonda ise toplamda altı trompet yer alır.
2. perdenin 2. sahnesindeki görkemli zafer bölümünden sonra ise bir bale sahnesi yer alır. Son olarak doğu tarzı müzikle kızların çekici dansı izlenir, daha sonra zafer marşı tekrarlanarak en son olarak sahneye zafer kazanmış kumandan Ramades girer. Radames başarısının karşılığı olarak tutsakların bağışlanmasını ister. Firavun bu isteği kabul eder ve kızı Amneris ile evleneceğini de ekler. Radames asıl sevdiği Aida ile Nil kıyısında buluşacaktır. Amonasro kızının gizli aşkını öğrenmiştir, kendi yararına kullanmak niyetindedir. Aida Radames’e kaçmayı önerir, hangi yoldan gidebileceklerini sorar, komutan askeri bir sır olan geçidin adını söyler. Amonasro kendisi için gerekli olan bu adı duymuş, fakat tapınaktan dönen Amneris ve başrahip de olayı görmüşlerdir. Ramades kılıcını başrahibe teslim eder. Mahkeme, komutanı vatana ihanetle suçlamaktadır. Amneris sevdiği adamı kurtarmak için evlenme şartını tekrarlar, Radames kabul etmez, diri diri gömülmeye mahkum olur. Genç komutan yer altındaki mezarında sevdiğini düşünürken onu birden karşısında görür. Aida kaçmamış, onunla birlikte ölmek istemiştir.

Operaya ilgi duyanlar için eşsiz bir deneyim olacağını söyleyebilirim.